2026-njy ýylda Oguzhan adyndaky «Türkmenfilm» birleşigi milli kinematografiýanyň 100 ýyllygyny bellär. Bu baýramçylyk gününe bagyşlanyp «Keşplerde ýaşaýan ykballar» atly dokumental-publisistik film döredilýär.
Filmiň ssenarisiniň awtory Öre Daşgynow, režissýory bolsa Rahymberdi Annagulyýew. Film kinohronika pursatlarynyň böleklerinden jemlenip, meşhur filmleriň nähili döredilendigini görkezer we tomaşaçylary esasy şahsyýetler – režissýorlar, sungat işgärleri we atlary taryhda ýazylan operatorlar bilen tanyşdyrar.
Film dokumental suratlardan başga-da, kinorežissýorlaryň durmuşyndan iş pursatlaryny janlandyrjak çeper bölümleri öz içine alar. Ssenariçi Öre Daşgynow, irki döwürde kynçylyklaryň bolmagyna garamazdan, türkmen kinematografiýaçylaryň tomaşaçylary özüne çekip, şeýle-de daşary ýurt hünärmenlerinden hem ykrar gazanýan filmleri döretmäge çalşypdyrlar. Olaryň bu tagallasy milli kinematografiýanyň üstünlikleriniň esasy sebäplerinden biri boldy diýip nygtaýar.
Filmiň soňky bölegi häzirki zaman kinematografiýanyň ösüşine bagyşlanar. Filmi Aşgabat, Ahal we Balkan welaýatlarynda surata düşürilmegi meýilleşdirilýär.
Türkmen kinosynyň doglan güni 1926-njy ýylyň 7-nji fewraly hasaplanýar. Şol wagt Aşgabatda ýurduň durmuşy we gündelik ýaşaýyş durmuşy barada dokumental filmler taýýarlaýan kino zawody guruldy. Tiz wagtda, döwrüň ruhuny – pagta üçin göreş, köpçülikleýin fermalary döretmek, nebit gözlemek ýaly mowzuklarda çeper filmleri döredilip başlandy.
Aleksandr Ledaşewyň «Men gaýdyp gelerin» atly ilkinji çeper filmi 1935-nji ýylda surata düşürildi. Türkmen şahyry Oraz Täçnazarowyň «Batrak» poemasy esasynda düşürilen sessiz film boldy.
Şol döwrüň başga bir möhüm filmi «Dursun» (1940). Bu film Ýewgeniý Iwanow-Barkowyň Aşgabat kinostudiýasynda ilkinji taslamasy bolup, ol ýerde ilkinji milli hünärmenleri – aktýorlary, režissýorlary we operatorlary taýýarlaýardy. Bu meýdançada türkmen kinosynyň meşhur sungat ussady Alty Garlyýew hem işe başlapdy.
70-nji ýyllaryň meşhur ussatlarynyň arasynda režissýor we sahna suratkeşi Möjek Çaryýew hem tapawutlanýar. Onuň ilkinji multfilmi «Böwenjik» 1975-nji ýylda çykdy. Mundan soň «Garyp we açgöz baý» we «Uçar haly» ýaly eserleri döredildi.
