Tehasyň A&M uniwersitetinden we Talsa ýokary okuw mekdebinden bolan alymlar täze innowasion material — ýörite häsiýetlere eýe bolan uglerod süýümlerinden düzülen termosazlaýjy sopoliefir (ATSP) kompozitini işläp taýýarladylar. Bu taslama ABŞ-nyň degişli ministrligi tarapyndan maliýeleşdirilip, oňa nano gurluşly materiallar tejribehanasynyň direktory, doktor Mohammad Naragi ýolbaşçylyk edýär.
ATSP materialy 160°C çenli gyzdyrylanda döreýän ownuk jaýryklary we görnüşiň üýtgemelerini öz-özi dikeltmek ukybyna eýedir. Has ýokary — takmynan 280°C temperaturanyň täsiri bolan ýagdaýynda hem material asyl görnüşini doly dikeldip bilýär. Synaglaryň netijelerine görä, dikeldişiň eýýäm iki tapgyrynda materialyň berkligi başlangyç derejesine gaýdyp gelýär, bäşinji tapgyrda bolsa dikeldiş netijeliligi 80 %-e ýetýär.
Bu kompozit birleşme termoplastlaryň (maýyşgaklyk) we termosazlaýjy materiallaryň (durnuklylyk) artykmaçlyklaryny özünde jemleýär. Şunlukda, oňa polatdan birnäçe esse berklik we alýuminden has ýeňillik mahsusdyr. ATSP-niň himiki düzümi köplenç görnüşiniň üýtgemelerine garamazdan, durnuklylygyna galmagyna ýardam edýär, bu bolsa ony ekologiýa taýdan arassa we birnäçe gezek gaýtadan işlenip bilinýän material hökmünde tapawutlandyrýar.
Tejribeleriň barşynda materiala ýokary temperaturaly gaýtalanýan ýüklenmeler — ýagny polimer zynjyrlarynyň erkin hereket edip bilýän çüýreme temperaturasynyň we molekulýar baglanyşyklaryň täzeden dikeldilmegi üçin ýeterlik derejede işjeňleşýän howanyň kesgitlenmegi boýunça synaglar amala aşyryldy. Synag nusgalary onuň ýylylyk derejelerine hem-de ýüklenmelere çydamlylygyny görkezdi we hiç hili zaýalanma bellige alynmady.
Bu tehnologiýa kosmos we awtoulag senagatlarynda, şol sanda uçar böleklerini dikeltmekde hem ulag serişdeleriniň howpsuzlygyny ýokarlandyrmakda ulanylyp bilner.
