Astronomlar ýakynda çap edilen makalada Gün ulgamynda ägirt uly jisimiň peýda bolandygyny tassyklaýarlar. Olaryň hasaplamalaryna görä, bu biziň planeta maşgalamyzyň käbir syrly aýratynlyklaryny doly düşündirýär.
Ýatlatmak üçin, Gün ulgamynyň 4,6 milliard ýaşy bar hasaplanylýar. Älemdäki ähli ulgamlar ýaly, ol hem ýyldyzyň «nesli» hökmünde döräp, giň, tekiz gaz we tozan diski bilen gurşalandyr. Planetalar hut şu diskde emele geldi.
Mesele olaryň emele geliş wagtynda dünýäleriň doly bir tekizlikde ýerleşýän ajaýyp tegelek orbitalary eýelemelidiginde. Emma, hakykatda, bu beýle däl we daşarky planetalaryň — Ýupiteriň, Saturnyň, Uranyň we Neptunyň uly uzyn orbitalary aýratyn köp sowallary döredýär. Agalyk edýän nazaryýete görä, munuň özi ulgamyň ösüşiniň irki tapgyrlaryndaky işjeň içki dinamikanyň netijesidir: täze doglan planetalar asteroid guşaklary bilen özara täsirleşip, biri-birine täsir etdiler. Ahyrsoňy ulgam «turbulent» boldy, planetalar çalt hereket edip başlady we olaryň orbitalary birneme uzalyp gitdi.
Käbirleri onuň ýyldyz bolup biljekdigine ynanýarlar, ýöne häzirki gözlegiň awtorlary ýyldyzasty obýekt bolan Ýupiterden 2-50 esse uly asman jisiminiň bardygyny çaklaýarlar. 13 Ýupiter ýa-da ondan köp «agramly» obýektleriň indi planeta däl-de, planeta bilen ýyldyzyň arasyndaky bir zat — goňur gnomlar hasaplanýandygyny bellemek gerek. Olar belli bir wagt üçin örän gowşak termoýadro birleşmesine sezewar bolýarlar, ýöne doly derejeli ýylylyk we ýagtylyk çeşmesi däl. Hakyky ýyldyz üçin iň az agyrlyk, takmynan 75 Ýupiterdir. Astronomlar dürli massaly ägirt planetalar we goňur gnomlar bilen takmynan 50 000 wirtual tejribe geçirdiler. Olar Günden dürli uzaklyklarda Gün ulgamyndan uçmaga «mejbur edildi». Planeta maşgalasyndaky häzirki ýagdaýyň iň gowy düşündirişi Ýupiterden sekiz esse agyr, Günden we Ýerden 1,7 esse uzak ýa-da Marsdan birneme daşda ýerleşýän daşary planeta bolup çykdy. Bu ýagdaýda häzirki wagtda bar bolan ähli planetalar ulgamynyň içinde saklanýar we zerur orbital häsiýetlere eýe bolýar.